De vraag van de heer Chris Grieten, gemeenteraadslid voor Vlaams Belang, aan de voorzitter van de gemeenteraad op 15 juni 2023 om een punt toe te voegen aan de komende gemeenteraad betreffende de aanwijzing van getuigen bij een volksraadpleging.
Artikel 305 en volgenden van het decreet lokaal bestuur betreffende de volksraadpleging.
Het decreet Lokaal Bestuur voorziet dat, wanneer er beslist is om een volksraadpleging te organiseren, het college uiterlijk de 35ste dag voor de dag van de gemeentelijke volksraadpleging een voorzitter en een plaatsvervangende voorzitter van het hoofdbureau aanduidt. De voorzitter van het hoofdbureau wijst op zijn beurt de leden van zijn hoofdbureau aan. Vervolgens wijst diezelfde voorzitter ook voor elk stem- en telbureau de bijzitters en de plaatsvervangende bijzitters en ook hun voorzitter aan. De voorzitter van het telbureau en de voorzitter van het stembureau benoemen zelf de niet-stemgerechtigde secretaris van hun bureau.
Tot hier loopt alles in de lijn van wat we kennen bij de organisatie van reguliere verkiezingen. Wat bij de organisatie van een volksraadpleging echter ontbreekt, is dat het decreet geen verplichting voorziet om getuigen aan te duiden die zowel de werkzaamheden van het hoofdbureau als die van de stem- en telbureaus kunnen controleren.
Een dergelijke controle lijkt ons een belangrijke voorwaarde om alle verrichtingen transparant te laten verlopen.
Op 9 mei 2023 werd minister Somers, bevoegd voor binnenlands bestuur, hierover ondervraagd in het Vlaams Parlement. Uit zijn antwoord bleek dat hij voorstander was van het voorzien van getuigen bij de werkzaamheden van hoofdbureau, stem- en telbureaus. Hij voegde eraan toe dat dit ook de visie was van de Vlaamse Adviescommissie voor Volksraadplegingen.
Zijn letterlijk antwoord vindt u hierna:
“Eerst en vooral, een goede en transparante organisatie van een volksraadpleging is essentieel. Het is een belangrijk participatie-instrument, dat de nodige waarborgen dient te bevatten. Wat de decretale regels rond de organisatie ervan betreft, zijn er inderdaad gelijkenissen te trekken met de lokale verkiezingen. Het verloop van beide is evenwel niet gelijk te stellen.
Het decreet Lokaal Bestuur biedt voor de organisatie van een volksraadpleging een duidelijk kader. In de eerste plaats heb ik er alle vertrouwen in dat onze lokale besturen een volksraadpleging correct en transparant kunnen organiseren. Daarbij voorziet het decreet niet expliciet in de verplichting om getuigen toe te laten bij de werkzaamheden van het hoofdbureau en de stem- en telbureaus. Lokale besturen kunnen dit, op basis van hun lokale autonomie, wel toestaan.
Ik ben het met u eens dat het toelaten van getuigen bij het hoofdbureau en de stem- en telbureaus alleen maar kan bijdragen aan een correct en transparant verloop van de volksraadpleging. Ook de Vlaamse Adviescommissie voor Volksraadplegingen is die mening trouwens toegedaan. Die adviescommissie heeft aangegeven dat de regeling rond de getuigen zoals opgenomen in het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet, daarbij een goede leidraad kan vormen
Het lijkt mij van goed bestuur te getuigen als het lokaal bestuur aan de indieners van het verzoek minstens de kans geeft om getuigen af te vaardigen. Uiteraard mogen de getuigen de stemming of telling niet beïnvloeden. Dat is een evidentie.”
Gelet op:
vraagt de Vlaams Belang-fractie de gemeenteraad van Borsbeek te beslissen over volgend voorstel van raadsbesluit.
De gemeenteraad van Borsbeek beslist in het kader van de volksraadpleging van 24 september 2023 dat de initiatiefnemers van deze volksraadpleging en alle fracties in de gemeenteraad een getuige en een plaatsvervangend getuige kunnen aanduiden om de werkzaamheden van hoofdbureau en de stem- en telbureaus bij te wonen.
Uiterlijk de 35ste dag voor de dag van de volksraadpleging kan aan de algemeen directeur een getuige en een plaatsvervangende getuige worden aangewezen voor de vergaderingen van het hoofdbureau.
Vijf dagen voor de volksraadpleging mogen de initiatiefnemers van de volksraadpleging en de voorzitters van de fracties vertegenwoordigd in de gemeenteraad één getuige en één plaatsvervangende getuige per stembureau en per telbureau aanwijzen. De voorzitter van het hoofdbureau neemt de aanwijzingen van getuigen voor de stembureaus en voor de telbureaus in ontvangst tussen 14 en 16u.
Om als getuige te kunnen aangewezen worden, moet de persoon in kwestie opgenomen zijn in de lijst van deelnemers aan de volksraadpleging.
De aanwijzer van de stem- en telgetuigen beslist voor iedere getuige in welk stembureau of telbureau hij tijdens de duur van de verrichtingen zijn opdracht zal vervullen. De getuigen worden daarvan op de hoogte gebracht door de aanwijzer zelf. Die kennisgeving wordt mee ondertekend door de voorzitter van het hoofdbureau.
De getuigen hebben het recht hun opmerkingen in het proces-verbaal te doen opnemen.
Het College van Burgemeester en Schepenen wordt belast met de uitvoering van deze beslissing.